I keni parasysh katër protagonistet e serialit të famshëm televiziv amerikan që rrëfejnë lirshëm për jetët e tyre seksuale?! Imagjinoni katër protagoniste shqiptare të cilat rrëfejnë jetët e tyre seksuale hapur, pa drojë, jo në Nju Jork, por në një prej qyteteve shqiptare…E vështirë edhe për t’i dhënë shfre imagjinatës secili prej nesh e di mirë raportin e shoqërisë sonë me seksualen.
Si është seksi I parë nga sytë e qytetit? – kur ky I
fundit merr kuptimin e mendësisë kolektive. Mbi këtë marrëdhënie të shqiptarëve me seksualen, e bashkëkëndruar me traditat dhe moralin e disa të ashtuquajtura vlera,
sociologia dhe feministja Ermira Danaj sjell një analizë. Si studiuese, si grua
dhe si pjesë e shoqërisë.
“Të gjithë kemi lindur krijesa seksuale, falë Zotit, por është për
të ardhur keq që sa shumë njerëz e
përçmojnë këtë dhuratë”, kështu do të shprehej ikona e bukurisë femërore dhe
mishërimi i sensualitetit Marylin Monroe në të gjallë të saj. Ishte pikërisht
koha e revolucionit seksual, e lëvizjes “çliruese” nga vargonjtë e traditës të lidhura me
seksualitetin dhe marrëdhëniet ndërpersonale, që pushtoi maramendshëm botën perëndimore në
vitet ’60. Seksi paramartesor dhe ai jashtë marrëdhënies heteroseksuale,
nuditeti në publik, format alternative të seksualitetit apo ligjërimi i
abortit…
E megjithatë kishte sërish njerëz sipas
divës bionde që e përçmonin atë që sipas
saj duhej konsideruar dhuratë hyjnore.
Shumë larg në kohë dhe hapësirë, në Shqipërinë e
2012-ës ky pohim mbetet ende në këmbë.
Revolucioni seksual as që i ka kaluar
pranë. Trajtesa për ta çliruar disi mendimin e përgjithshëm të shoqërisë shqiptare- të mbrujtur me miell kanuni e traditash të
vjetëruara e majå morali fetar- kanë qenë spore të humbura në
ajrin e rëndë të konservatorizmit.
Edmond Tupja do të sillte fjalorin erotik,
botimi i parë i të cilit nuk kaloi pa bërë bujë. Megjithëse tabutë e seksit
ishin krisur disi, nuk mund të kalonin pa komentuar “fjalët e ndyra”. Dhe së
fundmi Tupja provokoi sërish me librin 69 variacione për një temë erotike , një
roman kryekëput erotik.
Në skenë, Altin Basha do të vinte
“Monologjet e vaginës”, një vepër teatrale që prek çëhtje si seksi, dashuria,
përdhunimi, masturbimi, orgazma e të tjera
shkaktoi mjaft debat.
Arian Çani në “zonën e tij të lirë” – akuzohet shpesh për
nuditetin, fjalorin eksplicit dhe temat e nxehta që trajton. E ftuar e fundit,
një DJ topless do të shkaktonte debat televiziv, ku veç etikës mediatike dhe
orareve të papërshtatshme në skenë dilte morali.
Fjalët që së shpejti do të realizohet
një film pornografik me aktorë shqiptarë nuk mund të kalonte sërish si një lajm
i zakonshëm.
Tirana e lëvrimit të artit erotik dhe
shpërfaqjes padrojë të sensualitetit
edhe në rrugë, nuk mjafton për ta
shpenguar Shqipërinë e 20 viteve pluralizëm dhe kulturë demokratike nga
stigmatizimi i seksuales, nga miti i virgjërisë dhe i seksit në martesë, nga hedhja e gurëve kujtdo
që e bën publike lirinë seksuale.
Fotografitë erotike të një vajze ë re, pjesë e një reality
shoW, skandalizuan shoqërinë me gjasa
puritane. Për aq kohë sa qëndron e fshehtë, gjithçka është në rregull. Kjo ka
qenë kod jetese për shoqërinë shqiptare në shumë sfera të jetës. Gjithçka
duhet të qëndrojë brenda dyerve të
shtëpisë…
U dënuan edhe komuniteti i
homoseksualëve, lesbikeve dhe transgender, pse tentuan të bënin një akt publik
për të shprehur seksualitetin e tyre.
….Para disa kohësh, kryetari i opozitës,
Edi Rama përdori si kartolinë urimi për bashkëpunëtorët e tij një fotografi të
Man Ray, që shpërfaqte bukurinë trupore
të një gruaje duke evokuar ngjashmërinë me harkimet e violinës.
Ajo që ra në sy ishte përdorimi politik që iu bë kësaj
kartoline. Reagimi që I menjëhershëm. Dikush apo disa që flisnin në emër të shqiptarëve
mbi një degjenerim, mbi refuzimin e pranimit të këtyre turpeve, pasi
nderi dhe morali janë vlerat e
shqiptarëve…
Një reagim të ngjashëm ngjalli edhe
fotografia e shumëfishuar dhe e shpërndarë si pamflet ku sërish Edi Rama
shfaqej i zhveshur.
U fol për luftë politike, duke provokuar
sërish mendësinë e shqiptarëve në traditat dhe vlerat morale. Pati nga ata që e
dënuan, nga ata që e përkrahën dhe nga ata që lajmi I la të ftohtë.
Por pse shqiptarët reagojnë më fort se
të tjerët kur bie fjala te seksualja, kur vihet në diskutim morali dhe nderi?
“Në një studim të para disa viteve mbi
njohuritë e gjimnazistëve mbi sëmundjen e Sida-s, më bëri shumë përshtypje
fakti se shumica, këto njohuri i merrte nga TV dhe a bisedat me shokët. Familja
renditej nga fundi i burimeve të informacionit. Të flasësh për Sidën
detyrimisht do të duhet të flasësh dhe për marrëdhëniet seksuale, dhe me sa
duket kjo vazhdon të mbetet ende një temë e padashur për t’u diskutuar brenda
familjeve”, tregon sociologia Ermira Danaj.
A duhet vazhduar ende me historitë e
lejlekut për të evituar temën e sikletshme
të marrëdhënieve seksuale?!
Nga studime të tjera mbi shëndetin riprodhues
është vënë re se për shumicën e të rinjve në Shqipëri- le ta hedhim vështrimin
pak më tej se qendra e Tiranës- marrëdhënia e parë seksuale ndodh brenda
martesës dhe gjithashtu se informacioni mbi seksin apo mjetet kontraceptive ,
janë shumë të pakta dhe ndryshojnë nga vendndodhja, arsimi dhe gjinia.
“Si shumë diskutime të tjera të munguara
mbi vlerat dhe normat të shoqërisë sonë, është edhe ky mbi seksualitetin. Të
mos i flasësh fëmijëve dhe adoleshentëve për marrëdhëniet seksuale nuk do të
thotë se do e shmangësh takimin e tyre me to, përkundrazi do të thotë t’i lësh
të papërgatitur dhe injorantë në lidhje me një nga aspektet më të rëndësishme
të jetës së çdo individi”, vijon ajo.
Të mos harrojmë kontekstin kulturor dhe
social të vendit tonë. A mund të themi se
nuk jetojmë në një shoqëri patriarkale? Jo! Në një vend ku gruaja vritet
për tradhti apo vajza ekzekutohet se ka dalë mbrëmjeve me të dashurin, vetëm
vend për liri seksuale nuk ka.
Në zona të ndryshme të Shqipërisë, vajzat
detyrohen të braktisin shkollën që 14-vjeç, kjo për të ruajtur nderin e
paprekur deri ditën e martesës. Vajza të
tjera i nënshtrohen një ndërhyrjeje
kirurgjike “rivirgjërimi” për t’ia shitur burrit të ardhshëm.
“Në një shoqëri ku ka njerëz që mendojnë
se vetëm burrat dhe djemtë kanë instinkte seksuale dhe ndaj u lejohet tradhtia,
në të kundërt vajzat dhe gratë na qenkan
vetëm shpirtërore dhe aspekti seksual tek to është më pak i rëndësishëm, dhe
ndaj tradhtia (nëpërmjet marrëdhënieve seksuale në këtë rast) e një gruaje qenka
shumë më e dënueshme se sa e një burri”, si aktiviste e lëvizjes feministe në
Shqipëri Ermira Danaj e vëren shpesh këtë fenomen tejet shqetësues.
I gjithë ky kontekst kulturor i vendos dy
gjinitë në pozicione të ndryshme, e cila pasqyrohet nëpërmjet raportit me trupin dhe
seksualitetin.
Marrëdhënia seksuale ende shihet si një
akt i pastër riprodhimi, dhe jo si një ndër elementët e komunikimit të një çifti.
Në Shtetet e Bashkuara, hippie-t e
hodhën poshtë duke predikuar një kulturë të re; bukurinë e seksit si pjesë e
jetës së zakonshme, të pagëzuar si “free love”. Seksi paramartesor i
stigmatizuar, u bë I gjtihëpranueshëm në
Perëndimin e ’60-ës së artë.
Sipas të dhënave nga revolucioni seksual
i atyre viteve në mes të viteve ’70 pjesa më e madhe e të sapomartuarve
amerikanë kishin provuar seksin para martese. Adoleshentët kërkonin të drejtën për të bërë
seks me këdo kishin dëshirë ndërsa frekuentues plazhesh kërkuan të bënin banjë
dielli të zhveshur, ndërsa gratë fituan të drejtën e ligjërimit të abortit dhe
pilulat për kontrollin e shtatzënisë e
bënë seksin edhe më të lirë…
“Marrëdhënia e padashur ose më saktë e
“turpshme” që ne kemi me seksin ngrihet mbi shumë faktorë, që kanë të bëjnë
kryesisht me traditën, me faktin që martesat në përgjithësi nuk janë bërë mbi
bazë ndjenjash- po ndalem tek martesa meqenëse sikurse e përmenda marrëdhëniet
seksuale janë në shumicën e rasteve të lidhura ekskluzivisht me martesën- por interesash të ndryshme, mbi moralin e
pastër që publikisht, me ndonjë përjashtim të rrallë, e përjashtonte ose
nënkuptonte me shumë zor seksin, mbi përdorimin e seksit si një mjet dominimi
ndaj grave, ose si një akt riprodhimi, etj. Kjo marrëdhënie ka ndikuar
detyrimisht edhe te marrëdhënia me sensualen, që në fakt mund të gjendet shumë
mirë në art, në këngë popullore apo pak poezi”, vijon ajo.
A është i shtypur seksi apo liria për të
folur hapur rreth tij?
“Diskutimi mbi seksualitetin, mbi
rëndësinë që seksualiteti ka në jetën tonë, jo vetëm si akt riprodhimi por si
një marrëdhenie me të tjerë, si një komunikim fizik që nga ana tjetër duhet të
jetë dhe reciprok, mbi faktin që nuk mund të vazhdojmë të bëjmë gjasme e të mos
flasim për këtë temë, se nuk i shpëtojmë dot, diskutimi mbi nevojën e edukatës
seksuale duke filluar që nga familja, e më pas shkolla e media, etj, - të
gjitha këto tema vazhdojnë të zënë ende shumë pak vend. Pak vend zë gjithashtu diskutimi
mbi vlerat e shoqërisë tonë, ku të flasësh mbi seksin konsiderohet tabu, por
ama të vrasësh nuk konsiderohet e tillë”, përfundon Ermira Danaj.
Si mund të ndryshojnë marrëdhëniet që
shqiptarët kanë vendosur me seksualitetin? Deri kur do të vazhdojnë të jetojnë
mite mbi ndershmërinë dhe moralin? Kur do të konsiderohet seksi si një akt
personal ku njeriu mund të bëjë ç’dëshiron me trupin e tij? Edhe sa do të bëhet seks me mendësinë
kolektive dhe jo me privatësinë?
Padyshim që ka pasur ndryshime të mëdha
në sjelljet shoqërore apo edhe institucionale që e rrethojnë seksualitetin
qëkur Frojdi hapi dyert e dhomës së gjumit.
Por libidoja e famshme frojdiane është ende nën zgjedhat e traditave
patriarkale. Seksualiteti përmes shekullit XX ka shkaktuar debat publik.
Kombinimi mes protestave studentore,
lëvizjeve subkulturore dhe përdorimin e kontraceptivëve I thyen ato që konsideroheshin vlera morale e
që në thelb ishin burgosja e kënaqësisë seksuale të gruas brenda mureve
periferike të martesës heteroseksuale dhe rregullimi i seksualietit të mashkullit
në publik. D.H Lawrence mund të kishte
tronditur në vitin 1959 me librin e tij me përmbajtje të lartë
erotike Lady Chaterley’s lover” për pavarësinë e seksuales jashtë martese,
por vetëm në vitet ’70 u pranua gjerësisht
seksi jashtë martese për gratë.
Po në Shqipëri kur do të fryjnë erërat e
revolucionit seksual?!
No comments:
Post a Comment